Omslag beleid nodig om binnen Nederlands’ koolstofbudget te blijven

Circulair ondernemen, meer energie besparen en een omschakeling in de intensieve veehouderij naar grondgebonden bedrijven. Drie concrete beleidsaanbevelingen die onderzoeksbureau Ecorys beschrijft om het klimaatdoel van 1,5 graad opwarming te halen. Om binnen het resterende koolstofbudget van Nederland te blijven is het noodzakelijk dat klimaatbeleid voor een belangrijk deel gericht is op het verminderen van vervuilende activiteiten.

Ecorys nam in haar onderzoek de sectoren mee die ook onderdeel uitmaken van het Nederlandse Klimaatakkoord: elektriciteit, industrie, mobiliteit, gebouwde omgeving, landbouw en landgebruik.

Koolstofbudget voor Nederland op

Onderzoek van het New Climate Institute laat zien dat het koolstofbudget (de hoeveelheid CO2 die we nog mogen uitstoten om het klimaatdoel van 1,5 graad opwarming te halen) voor Nederland al op is. Dat komt omdat wij historisch gezien verantwoordelijk zijn voor grote hoeveelheden van uitstoot van broeikasgassen. Wanneer historische uitstoot niet wordt meegenomen zou Nederland voor het jaar 2037 100% klimaatneutraal moeten zijn om binnen het koolstofbudget te blijven. Ecorys heeft, in opdracht van Natuur & Milieu, Greenpeace en Milieudefensie, onderzocht welke beleidsomslagen nodig zijn om dit te realiseren.

Vooral inzetten op verminderen

De beleidsomslagen die nodig zijn, zijn grofweg in te delen in drie categorieën: verminderen, verbeteren en vervangen van vervuilende processen en activiteiten. Uit het rapport blijkt dat de benodigde CO2-uitstoot per sector niet gehaald kan worden zonder maatregelen uit de categorie ‘verminderen van vervuilende activiteiten’. Bijna de helft van de reductie wordt gehaald met maatregelen uit deze categorie.

“Het kabinet kiest nu dikwijls voor beleid waarmee activiteiten efficiënter of schoner kunnen worden uitgevoerd, maar dit rapport laat onmiskenbaar zien dat dat onvoldoende is. Uiteindelijk moeten we toe naar minder autokilometers, minder dieren in de landbouw, minder producten en minder energieverbruik. Daar is politieke moed voor nodig, maar de gevolgen van klimaatverandering zijn catastrofaal als overheden moeilijke besluiten blijven uitstellen”, aldus de milieuorganisaties.

Voorbeelden van beleidsomslagen

• Geen uitbreidingen meer van snelwegen. Het totaal aantal autokilometers moet omlaag en meer asfalt laat het autogebruik juist toenemen. Investeer in plaats daarvan in openbaar vervoer, laadinfrastructuur en deelmobiliteit.
• Omschakeling van intensieve veehouderij naar grondgebonden bedrijven, in combinatie met het verminderen van het aantal dieren.
• Daling energieverbruik: van een vraaggestuurd naar een aanbodgestuurd systeem. Dat betekent bijvoorbeeld dat er geen plek meer is voor grote nieuwe energieslurpers zoals datacentra wanneer het aanbod van duurzame energie dat niet toelaat.
• Circulair grondstof- en materiaalgebruik in de industrie. Om de industrie deze overstap te laten maken, moeten er veel scherpere normen komen voor het gebruik van gerecyclede grondstoffen.

Rechtvaardigheid in te nemen klimaatacties

Klimaatrechtvaardigheid is een belangrijk onderdeel van de energietransitie. De rijkste 1% van Nederland veroorzaakt ongeveer 3,5 keer meer CO2-uitstoot dan een gemiddelde Nederlander. De sterkste schouders moeten ook daarom de zwaarste lasten dragen. Ook moet het voor iedereen mogelijk zijn om de transitie door te maken. Maatregelen mogen onder geen beding slechter uitpakken voor mensen met lage inkomens. Daarom zijn in het onderzoek ook maatregelen toegevoegd waarvan juist zij profiteren of worden ontzien of gecompenseerd. Bijvoorbeeld door extra ondersteuning van mensen met een krappe beurs of compensatie aan huishoudens en mkb-bedrijven die financieel onevenredig hard worden geraakt.

Een volledig overzicht van de beleidsomslagen, beleidsmaatregelen en reductiescenario’s is te vinden in het rapport en de infographic.

Foto: Project Drawdown