Onderzoek belangenvertegenwoordiging in EU-klimaatbeleid

Het klimaat verandert. Om de negatieve gevolgen van de huidige klimaatverandering tegen te gaan voeren de lidstaten van de Europese Unie (EU) klimaatbeleid. De Nederlandse overheid vertegenwoordigt gedurende de EU klimaatonderhandelingen de belangen van de Nederlandse stakeholders. Sommige van deze stakeholders ondernemen zeer energie intensief en hebben baat bij beleid dat het gebruik van fossiele brandstoffen niet te zwaar belast. Andere bedrijven en milieuorganisaties leggen de nadruk meer op het milieu en willen het aandeel hernieuwbare energie sterk vergroten.

Mijn onderzoek (master thesis) aan de Universiteit van Leiden analyseerde kwalitatief in hoeverre de Nederlandse overheid de belangen van de hernieuwbare energie georiënteerde en energie intensieve organisaties vertegenwoordigde in het EU 2030 beleidskader voor klimaat en energie. Beleidsdocumenten en gesprekken met 14 belangenorganisaties en drie rijksambtenaren vormden de input voor de analyse.

Het EU 2030 beleidskader voor klimaat en energie

De Nederlandse overheid wenste dat alle lidstaten van de EU bijdragen aan het verminderen van de hoeveelheid broeikasgassen met 40 procent in 2030 ten opzichte van 1990. Richting het einde van de onderhandelingen pleitte het voor een EU hernieuwbare energiedoel van 27 procent met bindende doelen voor de lidstaten. Voorts pleitte het in eerste instantie voor een EU energiebesparingsdoel van 25 en op het eind van 30 procent.

De lidstaten van de Europese Unie kwamen in oktober 2014 het 2030 beleidskader voor klimaat en energie overeen. De EU wil in 2030 40 procent broeikasgassen reduceren ten opzichte van 1990, met bindende doelen voor de lidstaten. Verder besloten de lidstaten tot een hernieuwbare energiedoel van 27 procent en een indicatief energiebesparingsdoel van 27 procent voor 2030 voor de EU als geheel, met daarbij geen bindende doelen voor de afzonderlijke lidstaten.

Bevindingen belangenvertegenwoordiging door de Nederlandse overheid

De Nederlandse overheid vertegenwoordigde de belangen van de hernieuwbare energie bedrijven en milieuorganisaties onvoldoende. De doelen die het ambieerde voor het reduceren van de hoeveelheid broeikasgassen, hernieuwbare energie en energiebesparing zijn daarvoor veel te weinig ambitieus. Deze stakeholders zijn dan ook ontevreden over hoe de Nederlandse overheid hun belangen heeft vertegenwoordigd gedurende de EU onderhandelingen. De energie intensieve bedrijven zijn ontevreden dat de Nederlandse overheid zich richtte op een bindend hernieuwbare energiedoel op lidstaatniveau. Zo blijkt dat het concentreren van een grote diversiteit aan belangen in een coherent en voor alle betrokkenen acceptabel beleidscompromis geen eenvoudige opgave is.

Bevindingen belangenvertegenwoordiging in het EU 2030 beleidskader

Het EU 2030 beleidskader voor klimaat en energie vertegenwoordigt de belangen van de Nederlandse hernieuwbare energie georiënteerde organisaties onvoldoende. Hiervoor zijn de doelstellingen niet ambitieus genoeg. Het beleidskader vertegenwoordigt de belangen van de Nederlandse energie intensieve bedrijven daarentegen heel behoorlijk. Geen bindende doelen voor de lidstaten op het gebied van hernieuwbare energie en energiebesparing vormen de belangrijkste redenen hiervoor. Het economische belang lijkt voor de Nederlandse overheid en de EU dan ook zwaarder te wegen dan het milieubelang.

De volledige master thesis kunt u hier vinden. Mike Freeze (1993) is recentelijk afgestudeerd in de Engelstalige Master Public Administration aan de Universiteit Leiden.